De Wisselwerking tussen Voeding en Ademhaling
De wisselwerking tussen voeding en ademhaling
Dat voeding veel invloed kan hebben op hoe je je voelt, is voor iedereen wel duidelijk. Van teveel eten kun je misselijk worden, van te weinig eten krijg je honger. Sommige mensen zijn gevoelig voor melk, anderen voor pinda’s en die reacties kunnen behoorlijk heftig zijn. Maar voeding kan ook invloed hebben op heel je lichamelijke gezondheid.
Dokter Buteyko, die veel onderzoek heeft gedaan naar de ademhaling, heeft ook veel onderzoek gedaan naar hoe voeding en de ademhaling elkaar wederzijds beïnvloeden. Hij kwam erachter dat je aan je ademhaling kunt merken of voeding goed is voor je of niet. Bepaalde voeding kan je ademhaling versnellen en daarmee het lichaam uit balans brengen. Met gezonde voeding en een juiste manier van ademhalen kun je je lichaam genezen.
Chronische hyperventilatie
Uit onderzoek van dokter Buteyko blijkt dat veel mensen last hebben van chronische hyperventilatie. Als je dat hebt, dan adem je te snel en te diep. Dat heeft veel invloed op je lichaam. Het brengt allerlei processen uit balans en verstoort de verhouding tussen CO2 en zuurstof.
Als je inademt, dan komt er zuurstof je longen binnen. Deze zorgen ervoor dat dat opgenomen wordt in het bloed. Via je bloedbaan wordt het vervoerd naar de cellen die de zuurstof nodig hebben. Er is CO2 nodig om de zuurstof af te kunnen geven. Door dit ingenieuze proces, krijgen alle cellen in je lichaam voldoende zuurstof, waardoor ze hun werk goed kunnen doen.
Maar als je chronisch hyperventileert, dan verloopt de ademhaling anders. Je ademt diep in en neemt veel zuurstof op. Maar je ademt ook diep uit. Daardoor stoot je een overvloed aan CO2 uit. In je longen wordt de zuurstof nog steeds afgegeven aan de rode bloedcellen, die het meenemen naar de cellen, die snakken naar deze zuurstof. Maar als de zuurstof moet worden afgegeven, blijkt er te weinig CO2 te zijn. Dat komt omdat je die hebt uitgeademd.
Er ontstaat dus een tekort aan zuurstof. Veel mensen denken dat het goed is om diep te ademen, door even lekker diep te ademen voorzie je je lichaam van veel zuurstof. Maar het tegenovergestelde is waar. Door het gebrek aan zuurstof raakt heel je lichaam van slag, en dat kan zich op veel verschillende manieren uiten.
De ademhaling en de spijsvertering
Door chronische hyperventilatie ontstaat dus een tekort aan CO2 en dat is er de oorzaak van dat de cellen in je lichaam niet genoeg zuurstof krijgen. De balans tussen deze twee gassen is zoek. Een te snelle ademhaling veroorzaakt verschillende problemen die invloed hebben op de spijsverstering.
1. Vernauwing van de bloedvaten
Een lage CO2 zorgt voor vernauwing van de bloedvaten en hierdoor krijgen alle organen in de buik minder bloed. Dus de maag, lever, milt en darmen worden niet goed voorzien van bloed en ontvangen daardoor minder voedingsstoffen. Ze hebben als gevolg daarvan niet genoeg bouwstoffen om hun werk goed te doen. Dit zorgt ervoor dat afvalstoffen niet goed worden afgevoerd en de spijsvertering minder soepel verloopt.
2. Prikkeling van zenuwcellen
Chronische hyperventilatie zorgt ervoor dat het lichaam constant in een staat van stress is. Door het hele lichaam heen worden de zenuwen geprikkeld, dus ook de cellen van buikorganen. Dit heeft invloed op de peristaltiek (de beweging van de darmen). Deze zou met de regelmaat van de klok kunnen verlopen, maar bij chronische hyperventilatie zie je dat deze onvoorspelbaar wordt. Ook andere processen verlopen chaotischer, zoals het afgeven van spijsverteringsenzymen. Hierdoor kan PDS (prikkelbaar darm syndroom) ontstaan.
3. Verminderde weerstand
De verstoorde ademhaling heeft ook invloed op het immuunsysteem. Het lichaam kan zich minder goed verweren tegen normale parasieten en schimmels. Mensen met chronische hyperventilatie hebben vaak last van Candida, Helicobacter Pylori, salmonella of botulisme.
Er kunnen ook gemakkelijker overgevoeligheidsreacties of voedingsintoleranties ontstaan, tegen voedingsstoffen die in principe onschadelijk zijn. Denk hierbij aan gluten, chocolade, fruit of bepaalde dierlijke eiwitten. Het lichaam ziet deze als vijandelijke indringers.
4. Ontstekingsreacties
Het lichaam kan ook reageren met ontstekingsreacties. Deze kunnen in de luchtwegen ontstaan, maar ook in het spijsverteringskanaal. Mensen met chronische hyperventilatie hebben een grote kans om de ziekte van Crohn te ontwikkelen, ontstekingen van het maagslijmvlies of maagzweren.
De invloed van voeding op de ademhaling
Om te begrijpen hoe voeding de ademhaling kan beïnvloeden, is het belangrijk om uit te leggen hoe je kunt zien dat je ademhaling gezond is. Volgens dokter Buteyko hebben gezonde mensen en hoge controle pauze (CP). De CP geeft weer hoe lang je lichaam zonder zuurstof kan.
Je kunt de CP meten door een test. Hierbij adem je uit, dan houd je je adem in totdat je een natuurlijke aandrang voelt om weer adem te halen. Zo kun je zien hoeveel CO2 er in je lichaam is opgeslagen en hoeveel zuurstof zich er in je weefsels bevindt.
Een hoge CP geeft aan dat je lichaam genoeg zuurstof in de weefsels heeft en dat je een gezonde ademhaling hebt (de CP zou hoger dan 40 seconden moeten zijn). Hoe lager de CP, hoe meer problemen je waarschijnlijk met je gezondheid hebt. Met een hoge CP verloopt de spijsvertering soepel en makkelijk. Je buikorganen zijn goed doorbloed en het immuunsysteem werkt naar behoren. Met een lage CP zal je spijsvertering vertragen en reageert het gevoelig op bepaalde prikkels.
Hoe vlees en zuivel je ademhaling versnellen
Voeding heeft een impact op de CP. Dat is ook de reden dat dokter Buteyko vegetarisch at. Dierlijke producten, zowel zuivel als vlees, verlagen de CP. Buteyko was erachter gekomen dat mensen wel vlees eten, maar dat dat eigenlijk geen juiste voeding is voor ons lichaam. Hij zei dat aan de structuur van onze tanden en kaak te zien is, dat ons lichaam ingesteld is op plantaardige voeding, net als apen.
Het lichaam kan wel soms behoefte hebben aan dierlijke producten. Buteyko zelf at zo heel af en toe salo, een Oekraïense delicatesse van varkensvlees. Een volledig veganistisch of vegetarisch dieet geeft het risico op een tekort aan vitamine B12. Apen eten soms insekten en kleine vogels, dus ook de mens kan soms wat vlees eten.
Risico’s van het gebruik van dierlijke producten
Toch is de nadruk op (dierlijke) eiwitten volgens Buteyko te groot geworden. Door vlees te eten, wordt de CP verlaagt. Het verteren van vlees kost meer energie dan plantaardig voedsel en daardoor zul je sneller gaan ademhalen. Mensen die hier gevoelig voor zijn, zoals astmapatiënten, zullen merken dat vlees eten een astma aanval kan opwekken.
Ook zuivel is iets dat niet binnen het dieet van volwassen mensen thuishoort. Buteyko keek naar de natuur als voorbeeld: jonge dieren drinken melk van hun moeder, maar daarna niet meer. Het zou wat zijn als een wolf melk zou gaan drinken bij een eland. Waarom zou een mens dat dan wel doen? Vaak wordt gezegd dat we calcium nodig hebben, maar deze bouwstof kun je prima uit plantaardige bronnen halen. Dieren komen toch ook niks tekort?
Het drinken van melk is voor velen een diepgeworteld onderdeel van de cultuur en daarom moeilijk los te laten. Toch zou je realistisch naar je gezondheid moeten kijken, naar hoe je als kind was en nu als volwassene. Ben je echt zo sterk en gezond door het drinken van melk? Er zijn veel kinderen met ademhalingsklachten, astma en ook allergische reacties komen erg vaak voor. Het is niet vreemd om te denken dat zuivel daar een rol in speelt.
Overzicht van voedingsmiddelen die voor stress zorgen in het lichaam (bovenaan in de lijst veroorzaakt het meeste stress):
- Vlees: rundvlees, varkensvlees, lam
- Oliën en vetten
- Melk en boter
- Gevogelte en vis
- Zure zuivel
- Eieren
- Noten
- Granen
- Groenten
- Zeewier
- Fruit en kruiden
Eieren zijn de enige dierlijke producten die geen sterke reactie veroorzaken. Ze kunnen veilig binnen het vegetarische dieet gebruikt worden en leveren belangrijke voedingsstoffen.
Waarom ons lichaam reageert op voeding
Voeding en de ademhaling beïnvloeden elkaar wederzijds. Als je last hebt van chronische hyperventilatie, zijn je darmen al geprikkeld en beschadigd. Met de voedingsstoffen die je binnenkrijgt, zal je lichaam elke keer proberen de schade te herstellen. Dat kost energie, maar eigenlijk ben je aan het dweilen met de kraan open. Je lichaam zal steeds gevoeliger worden voor de stoffen waar het op reageert.
Verder is ons voedingspatroon niet meer zo gezond als het enkele eeuwen geleden was. We eten niet genoeg groente en wel grote hoeveelheden suiker en koolhydraten. Veel mensen krijgen niet genoeg vitamines en mineralen binnen. Om bijvoorbeeld koolhydraten te kunnen verteren heb je voldoende vitamine B nodig. Een tekort aan vitamine B in de zenuwcellen leidt tot chronische hyperventilatie. Ook een tekort aan magnesium, zink en calcium kan leiden tot een te snelle en diepe ademhaling.
4 redenen waarom vlees eten slecht is voor je ademhaling:
Je antilichamen raken in de war
De reactie die ontstaat door het eten van vlees ontstaat doordat dierlijke eiwitten erg lijken op de eiwitten van ons eigen lichaam. Het lichaam ziet ze wel als indringers en probeert ze te vernietigen. Maar de antilichamen raken in de war door deze strijd. Ze zullen ook de eigen cellen aanvallen. Het is mogelijk dat je last krijgt van klachten als hyperactiviteit, reuma of nierproblemen. Bij eiwitten uit planten is dit niet het geval. Deze verschillen genoeg van die van onszelf.
Dierlijke eiwitten veroorzaken ontstekingen
Dierlijke eiwitten, zoals bijvoorbeeld in rundvlees, kunnen ontstekingsreacties veroorzaken. Dit is ook gebleken uit onderzoeken die gedaan zijn door andere wetenschappers. Reacties op voeding kunnen vrij snel opkomen, maar ook pas na 4 tot 8 uur.
Moeilijk verteerbaar
Een andere reden dat reacties op voeding ontstaan, is de afwezigheid van verteringsenzymen. In vers fruit zijn al enzymen aanwezig, waardoor ze gemakkelijk te verteren zijn. Gekookt vlees is moeilijker om te verteren voor het lichaam.
Verlaagt de pH van het bloed
Aminozuren zijn de bouwstenen van eiwitten. Aminozuren zorgen voor het zuurder worden van het bloed. Om het bloed minder zuur te maken is het nodig dat CO2 in het bloed daalt, zodat de pH hersteld wordt. Om die reden zal het lichaam overgaan tot een snellere ademhaling. Aminozuren hebben sowieso invloed op het ademhalingscentrum en veroorzaken een versnelde ademhaling.
De bereiding van voeding
Ook de bereiding van je eten heeft invloed op hoe je lichaam het kan verwerken. Hoe puurder de voeding is, hoe beter. Hoe meer bewerkt het is, hoe groter en negatiever de impact.
Rauw: heeft de minste invloed op de ademhaling
Gedroogd of gestoomd: gemiddelde invloed
Gekookt of gebakken: meer invloed
Gefrituurd of gegrild: grote invloed
Adviezen op het gebied van voeding
Gezien het feit dat vlees en zuivel zo’n negatieve invloed hebben op ons lichaam, is het verstandig het eten van dierlijke producten zoveel mogelijk te beperken. Als je niet wilt overgaan tot een vegetarisch dieet, zou je kunnen proberen een dag in week een vleesloze dag in te voeren. Zo kun je ervaren wat het voor je kan doen. Je kunt eventueel steeds een stapje verder gaan, naar twee of drie dagen per week vegetarisch eten.
Wie wel overgaat tot het vermijden van vlees eten, zal merken dat je de eerste tijd wel kunt gaan verlangen naar vlees en zuivel. In het begin is het lichaam in de war en kan het niet goed voelen wat het nodig heeft. Een lage CP (en dus een snelle ademhaling) doet juist verlangen naar wat niet goed voor je is. Als je eenmaal een hogere CP hebt (van 30 of hoger), zal dit verlangen afnemen.
De enige manier om hier mee om te gaan is, om echt alle verleidingen te vermijden. Buteyko raadt aan om in ieder geval zes maanden stug vol te houden en helemaal geen vlees te eten. Als je dan leert ademhalen volgens de Buteyko methode sla je twee vliegen in een klap. Door een gezonde ademhaling krijg je een hogere CP en zonder vlees in je dieet, kan je lichaam blijvend in balans komen.
Minder eiwitten
De huidige voedingsadviezen geven over het algemeen aan dat er genoeg eiwitten in je voeding zouden moeten zitten. Er wordt geadviseerd om meer eiwitten te nemen, door meer zuivel en vlees te gaan eten. Eiwitten zijn ook belangrijk voor de opbouw van je spieren en het onderhoud van je zenuwen.
Dokter Buteyko denkt echter dat de nadruk op eiwitten niet nodig is. Voor baby’s en kleine kinderen zijn eiwitten erg belangrijk, omdat zij nog groeien en hun zenuwstelsel nog in opbouw is. Voor volwassenen ligt dat anders, zeker omdat wij in onze huidige manier van leven helemaal niet zo actief zijn.
Onze voorouders leefden een actief leven in de buitenlucht. We verzamelden al ons voedsel zelf, heel lang geleden betekende dat jagen en verzamelen. Later deed de meerderheid van de mensen zwaar lichamelijk werk. Nu zitten we het grootste deel van de dag stil. Het eten van veel eiwitten is dan overbodig. De kleine hoeveelheid eiwitten die we nodig hebben, kan het lichaam zelf aanmaken.
Krijg je teveel eiwitten binnen, dan leidt dit tot een versnelde ademhaling. Vlees bevat een grote hoeveelheid eiwitten en deze zijn dus niet echt goed voor je. Maar zelfs plantaardige eiwitten kunnen zorgen voor een belasting van je systeem.
Het is dus van belang te proberen je voeding uitgebalanceerd te laten zijn, met voldoende macronutriënten: dit zijn de stoffen die je lichaam van energie voorzien. Gebruik verse producten die zowel koolhydraten, eiwitten en vetten bevatten. Dokter Buteyko was ook geen tegenstander van granen, ze kunnen in een gezond dieet een plek hebben.
Het effect van een gezonde ademhaling op je spijsvertering
Als je naast gezonde voeding je ook richt op een gezondere manier van ademhalen, geef je je lichaam alles dat het nodig heeft. Mensen met klachten aan de spijsvertering, merken een grote verbetering als ze de Buteyko ademtechnieken toepassen.
Tijdens een cursus om de Buteyko manier van ademhalen onder de knie te krijgen, leer je op een voedende manier adem te halen. In plaats van snel en diep ademhalen, leer je rustig in en uit te ademen. Per ademteug kun je meer zuurstof opnemen en deze zal in al je cellen terecht kunnen komen. De weefsels van je lichaam worden dus goed voorzien van zuurstof.
Dit brengt alles tot rust, ook de spijsvertering. Er is voldoende zuurstof en CO2, alle hormonen komen in balans, je immuunsysteem kan zijn werk weer doen en maag en darmen werken naar behoren samen. Dit kan te merken zijn in een afname van klachten, zoals maagzweren, buikkrampen of PDS.
Een ander opvallend gevolg van de Buteyko ademhaling kan zijn dat je minder eetlust krijgt. Dit komt omdat je spijsvertering nu optimaal werkt en alle voedingsstoffen kan opnemen. Je hebt minder voeding nodig, zult minder snel honger krijgen en minder grote porties eten. Deze gezonde manier van ademhalen kan dus ook goed helpen bij het afvallen.
Veel mensen merken ook dat ze minder zin hebben in dierlijke producten. Door de Buteyko ademhaling toe te passen zul je dus gemakkelijker kunnen kiezen voor een vegetarisch dieet. Je lichaam kan nu beter aanvoelen wat het nodig heeft en wat het juist belast. Doordat elk systeem in balans komt, kies je op een natuurlijke manier voor helende en gezonde voeding.