Kauwen is een belangrijk onderdeel van de spijsvertering. Ondanks dat je eten nog niet in de maag terecht is gekomen, is het belangrijk te beseffen dat hoe je kauwt en hoe lang je dat doet, veel uitmaakt voor wat je lichaam met het voedsel kan doen.

Zowel dokter Buteyko, de bedenker van de Buteyko ademmethode, als Horace Fletcher, een man die al voor 1900 bezig was met gezonde voeding, waren zich daar bewust van. Hun visies op voeding komen enigszins overeen. In dit artikel lees je alles over kauwen en hoe dat kan bijdragen aan je gezondheid.

Waarom kauwen zo belangrijk is

Zodra je een hap neemt, begint de spijsvertering. Het kauwen van het voedsel is eigenlijk het voorbewerken, zodat de maag het straks gemakkelijker heeft. Door de kauwen maal je het eten fijn, in steeds kleinere brokjes. Zodra je eten ziet, begin je al speeksel aan te maken. Maar als je begint met kauwen, wordt er nog meer aangemaakt. In het speeksel zitten enzymen, die goed vermengd worden met het voedsel. Ze maken een brij van het voedsel, zodat dit makkelijker kan worden doorgeslikt en later in de maag verwerkt kan worden.

Neem je niet de tijd om goed te kauwen, dan komen er grotere brokken van je eten in de maag terecht. Niet alleen kost het de maag meer energie om dit te verteren (waardoor je een opgeblazen gevoel kunt krijgen). Maar je neemt daadwerkelijk minder voedingsstoffen op.

Ook dokter Buteyko, de Russische arts die zich bezighield met een gezonde ademhaling, was overtuigd van het belang van goed kauwen. Hij raadde aan langdurig te kauwen. Maar hij had nog meer adviezen op het gebied van voeding: hij was voorstander van een vegetarisch dieet. We eten veel te veel vlees, en we krijgen daarmee te veel eiwitten binnen. Meer over Buteyko’s voedingsadviezen aan het eind van dit artikel.

Horace Fletcher: the Great Masticator

Iemand die ver voor zijn tijd uit was, was Horace Fletcher, die leefde van 1849 tot 1919. Hij hield zich toen al bezig met gezonde voeding. Hij had zelf last van overgewicht, hij woog meer dan 100 kilo en was slechts 1,67 m lang. In zijn boek “Fletcherism, what it is”, vertelt hij dat hij altijd moe was en erg last had van overgewicht. Hij was op zijn veertigste al grijs. Hij verdiepte zich in voeding en dan vooral in kauwen.

Het was volgens hem het beste om je voeding zo’n 100 keer te kauwen, voor je het doorslikt. Goed kauwen loste bijna al zijn gezondheidsproblemen op: hij begon af te vallen en werd ook nog eens verbazingwekkend sterk. En dat terwijl hij toen al zestig jaar was.

Het begon toen hij een artikel las van een Britse politicus, die had aangeraden om 32 keer te kauwen, omdat de mens 32 tanden heeft. Fletcher probeerde dit uit en kwam erachter, dat je dan zo lang kauwt, dat je voedsel vloeibaar wordt. Het smaakt dan niet meer en dat zorgde ervoor dat hij zijn eetlust verloor. Daardoor ging hij dus minder eten en viel meer dan 30 kilo af. Ook werd hij fitter en begon hij met gewichtheffen, waardoor hij erg sterk werd.

Goed kauwen heeft als voordeel dat voedingsstoffen beter opgenomen wordt. Daarom heb je in principe ook minder nodig. Je hoeft minder voedsel te kopen en dat spaart ook nog eens geld uit. Zijn ideeën over voeding en eten legden Fletcher zeker geen windeieren, hij werd miljonair.

Adviezen op het gebied van eten en kauwen

Het klinkt misschien wat overdreven. Eten is een eerste levensbehoefte en we weten allemaal best hoe we dat moeten doen. Hoewel Fletchers ideeën al meer dan een eeuw oud zijn, zijn ze nu, meer dan ooit, juist heel toepasselijk. Denk maar aan alle cultuurverschillen tussen toen en nu. Wie eet er nog echt met aandacht? Zitten we niet allemaal achter de televisie of naar onze smartphone te staren? Wie proeft er nog echt zijn eten? En daarom: weet jij wel hoe vaak je kauwt?

Fletcher was van mening dat langer kauwen overeten en daarmee overgewicht kon voorkomen. Het leidt tot een betere fysieke gezondheid en sterkere tanden en kiezen. Zijn tips voor een gezonde manier van eten:

• Eet alleen als je echt gezonde eetlust voelt

• Kauw je eten tot een pulp, zodat je het kunt drinken

• Slik nooit vaste voeding door

• Als je vloeistoffen drinkt, doe dit rustig, slokje voor slokje

Fletcher had geen aanwijzingen over wat je zou moeten eten. Elke soort voeding was goed, zolang je het maar zo lang kauwde, dat het veranderde in een vloeistof. Zo lang, dat “the food swallowed itself”, oftewel, eten zou zichzelf doorslikken.

Het dramatische einde van Horace Fletcher

Helaas trok Fletcher dit steeds verder door tot in het extreme. In het begin at hij aardappelen, bonen en maisbrood, en soms eieren, melk en vis. Op een gegeven moment besloot hij dat ontbijten ongezond was, waardoor hij overging tot een enkele maaltijd per dag. Daarna raakte hij ervan overtuigd dat de mens het beste enkele dagen per week zou moeten vasten.

Zijn volgende stap was dat hij, na het kauwen, wat er overbleef van zijn voeding uitspuugde. Het voedsel had dan toch geen smaak meer. Op het laatst at hij enkel nog vloeibare soepen. Hij kreeg last van tandbederf en enorme verstopping. Hij was 69 jaar en kreeg nauwelijks nog vezels binnen, zijn darmen kwamen tot stilstand. Zijn buik zwelde op, waardoor hij kortademig werd. Hij hongerde zichzelf uit, ontwikkelde gebrek aan allerlei belangrijke voedingsstoffen en ondermijnde ook zijn weerstand. Hij overleed aan een longontsteking in 1919.

De waarde van Fletchers ideeën

Dit dramatische en ook treurige einde van Horace Fletcher, betekent niet dat zijn ideeën helemaal geen waarde hebben. Horace ging te ver en verloor zijn gezondheid uit het oog. Hij was intelligent en had creatieve ideeën, maar het woord matigheid kwam niet in zijn woordenboek voor. Excessen zijn nooit goed.

Overeten leidt tot obesitas, diabetes, hart- en vaatziekten, en uiteindelijk zelfs de dood. Maar te weinig eten is net zo slecht. Je mist essentiële voedingstoffen, je immuunsysteem raakt ondermijnd en weefsels raken beschadigd. Op zijn beurt leidt dit tot ontstekingen, ziekte en afbraak van cellen.

Daarom is het belangrijk goed te onderzoeken of en welke voordelen een bepaalde visie kan hebben. Langzaam kauwen kàn gezondheidsvoordelen met zich meebrengen. Wetenschappers hebben hier de laatste honderd jaar regelmatig onderzoek naar gedaan. Wel benadrukken we maar weer, hoe belangrijk het is om altijd kritisch te blijven kijken naar nieuwe ideeën, of die nu te maken hebben met voeding of gezondheid. Luister altijd goed naar je intuïtie en je lichaam.

Wat zijn de voordelen van langzaam kauwen?

Door lang te kauwen, eet je minder. Het signaal dat je vol zit, wordt door je hersenen pas na ongeveer 15 tot 20 minuten doorgegeven. Als je snel eet, eet je dus gemakkelijk teveel. Door lang te kauwen eet je rustiger en kun je reageren op het signaal dat je vol zit. Dit helpt dus om af te vallen of op een gezond gewicht te blijven.

In 1907 deed een hoogleraar fysiologie van Yale een onderzoek, waarin hij studenten vegetarisch liet eten en ze kauwden op de Fletcher manier. Ze konden hun armen langer horizontaal gestrekt opzij houden, dan studenten die vlees aten. Waarschijnlijk komt dat omdat je veel beter voedingstoffen uit je voedsel kunt opnemen.

Mensen die snel eten, voedsel eten dat veel calorieën bevat en te weinig kauwen, eten gemakkelijk teveel calorieën. Ze komen meer aan dan mensen die rustig eten en lang kauwen. Het langzame kauwen heeft dus als voordeel dat dit kan helpen bij het afvallen, en daarna om op gewicht te blijven. En dat gebeurt op een heel natuurlijke manier. Je ondersteunt verder ook je lichamelijke gezondheid, doordat je meer waardevolle voedingstoffen kunt opnemen.

Ademhalen tijdens het eten

De manier waarop je ademhaalt tijdens het eten is ook van belang voor je gezondheid. Zoals je op deze site kunt lezen, is dokter Buteyko een groot voorstander van de neusademhaling. Ademhalen door je mond veroorzaakt vaak chronische hyperventilatie, een aandoening die veel kwaad kan doen voor je gezondheid.

Tijdens het eten kan het voorkomen dat je ademhaalt via je mond, door tussen de happen door grote teugen lucht te happen. Waarschijnlijk ben je je er niet eens van bewust. Maar het zou goed zijn om hier eens op te letten. Of je nu werkt, wandelt, eet of slaapt, je zou altijd door je neus moeten ademen. Dat orgaan is speciaal geschapen voor de ademhaling. De mond is dat niet. In je mond zitten tanden om te eten en een tong om mee te praten. Je zou hem niet moeten gebruiken om adem te halen. Dokter Buteyko’s uitspraak “Je zou net zo vaak moeten ademhalen door de mond, als dat je eet met je neus” zegt het duidelijk. Gebruik het juiste orgaan voor de juiste activiteit.

De mondademhaling veroorzaakt een te diepe ademhaling. Diep ademhalen leidt tot een te laag CO2 gehalte in het lichaam en dat verstoort een veelheid aan processen. Het heeft effect op de weerstand, je bloeddruk en zelfs het functioneren van de hersenen.

Houd zicht op je ademhaling

Test hoe jij ademhaalt tijdens het eten. Je kunt dit doen door je Controle Pauze te meten (doe de test hier) voor en na de maaltijd. De CP test laat je zien hoe het gesteld is met je ademhaling en of je last hebt van chronische hyperventilatie. Wat je eet kan ook nog invloed hebben op je ademhaling, bijvoorbeeld een maaltijd rijk aan vlees of zuivel, zal je ademhaling sneller en dieper doen gaan. Lichter en minder eten is beter voor je gezondheid. Als je ademhaling rustig blijft, zal dit de hoeveelheid CO2 doen stijgen, waardoor je fit en gezond blijft.

Als je de Buteyko ademhaling al toepast, is het ook goed om eens te kijken naar je maaltijden. Het is zonde als je goed je best hebt gedaan om je CP omhoog te krijgen, dat deze enorm zou dalen na een ongezonde maaltijd. Zorg voor je lichaam door goed te ademen en goed te eten.