Helpt koud douchen om je fit te voelen? Als je het hebt over koud douchen, voelen veel mensen vaak meteen weerstand, maar het is wel heel gezond. Het zou iets zijn dat je niet vrijwillig doet. Maar koud douchen heeft veel fysieke en mentale voordelen, veel daarvan zijn daadwerkelijk onderzocht en bewezen.

Het mooie is dat je je lichaam kunt laten wennen aan de koude douche. En als je het steeds langer vol kunt houden, zul je ook meer positieve effecten gaan ervaren. Zo verbetert je doorbloeding en krijg je een betere weerstand. Begin je dag energiek met een koude douche. Je leest hieronder wat de voordelen zijn en hoe je dit het beste kunt aanpakken.

Waarom zou je koud douchen?

Dat we allemaal regelmatig een douche kunnen nemen, komt onder andere door ons mooie systeem van waterleiding en riolering. Dat is pas sinds de 19^e eeuw mogelijk. Maar dat warm en koud water invloed heeft op ons lichaam en op onze geest weten we natuurlijk al langer.

We vinden over het algemeen een warme douche erg prettig. Het is een fijne manier om op te staan: het helpt je wakker te worden en je begint schoon en fris aan een nieuwe dag. Of je doucht voor je naar bed gaat. Het warme water spoelt je zorgen en stress van je af, je ontspant beter en duikt schoon je bed in. Praktisch gezien wordt je weer schoon van douchen, maar een douche doet eigenlijk wel meer dan dat.

Als een warme douche al deze voordelen heeft, waarom zou je jezelf dan martelen met een koude douche? Dat kan duidelijk worden, door de resultaten te bekijken, van een onderzoek dat gedaan werd in 2015. Elke dag een koude douche nemen (het maakte niet uit of je 30 seconden of anderhalve minuut onder de koude straal stond), zorgde ervoor dat de deelnemers zich 29% minder ziek meldden op hun werk. Dat komt neer op een halve dag in de maand. Degenen die wel ziek werden, merkten dat ze minder ernstig ziek waren en sneller beter werden.

Maar in Rusland en de Scandinavische landen weten ze al heel lang dat koud water grote voordelen heeft. Het is vanwege de gezondheidsvoordelen, dat ze (na een sauna) een ijzig meer inspringen of in de sneeuw gaan liggen rollen. Je hebt vast de uitspraken wel gehoord dat dat goed zou zijn voor je hart en bloedvaten, voor de huid en voor je weerstand.

Dat geeft al aan dat koud douchen duidelijk een positief effect heeft op het lichaam. Hieronder wordt overzichtelijk weergegeven, waarom koud douchen zo gezond is.

De gezondheidsvoordelen van koud douchen

1. Verbetert de ademhaling

De ademhaling is een goede graadmeter om vast te kunnen stellen hoe gezond je bent. De Russische arts dokter Buteyko heeft in de jaren vijftig van de vorige eeuw langdurig onderzoek gedaan naar de ademhaling en de invloed hiervan op de lichamelijke gezondheid. Uit de resultaten van zijn onderzoek bleek dat het merendeel van de mensen te snel en te diep ademhaalt, waardoor ze last hebben van chronische hyperventilatie.

Dit heeft een aantal negatieve gevolgen voor het lichaam. Er ontstaat een tekort aan CO2, omdat je dat teveel uitademt. Hierdoor kunnen je cellen niet voldoende zuurstof opnemen. Deze problemen kunnen op verschillende manieren tot uiting komen. Het kan bijvoorbeeld astma veroorzaken, een hoge bloeddruk of problemen met de spijsvertering.

Om mensen te kunnen helpen, ontwikkelde hij de Buteyko ademhaling. Dit is een manier van ademhalen die de cellen van je lichaam voorziet van voldoende zuurstof en alle gassen in je bloed weer in balans brengt. De ademhaling is rustig en je haalt vrijwel altijd adem door je neus. Wil je meer weten over Buteyko en de ademhalingsmethode die hij ontwikkelde, klik hier voor meer informatie.

Dokter Buteyko is ervan overtuigd dat een rustige en kalme ademhaling veel beter is voor het lichaam. Hij was tevens een voorstander van koude douches. In Rusland zijn deze zelfs onderdeel van de Buteyko ademtraining. Dat komt doordat het effect van een koude douche, vergelijkbaar is met de Buteyko ademhaling.

Je lichaam reageert op het koude water door reflexmatig de adem in te houden. Als je regelmatig koud doucht, gaat dit effect doorwerken op je lichaam: je ademhaling verbetert, je krijgt een betere zuurstoftoevoer naar je cellen en je geest wordt rustiger. Op deze manier kun je dus veel goeds doen voor je lichaam, door elke dag even koud te douchen. Het ondersteunt een gezonde ademhaling en kan daardoor ook goed als aanvulling op de Buteyko ademhaling ingezet worden.

2. Verbetert de doorbloeding.

Op het moment dat het koude water op je huid valt, reageert je lichaam. De huid wordt koud en dit zorgt ervoor dat de haarvaatjes samenknijpen. Het bloed wordt daardoor dieper in de aderen en kleinere bloedvaten geduwd. Koud douchen stimuleert hierdoor de doorbloeding van alle weefsels, tot in de organen. Een goede doorbloeding is heel belangrijk voor het goed functioneren van je lichaam. Ook verlaagt het de hartslag.

3. Stimuleert de aanmaak van bruine vetcellen

Lichaamsvet is niet goed voor je, nemen de meeste mensen aan. Maar dit standpunt klopt niet. Er is namelijk een soort lichaamsvet dat wel goed voor je is. Dat is het bruine vet. Wit vet ken je als het vet dat zich ophoopt op je heupen, buik en rondom de organen. Dit soort vet heeft inderdaad veel nadelen, zoals het feit dat het ontstekingsreacties kan opwekken en de werking van je organen kan belemmeren.

Bruin vet daarentegen heeft een heel bijzondere functie. Het bevat mitochondriën, dit zijn cellen die energie kunnen opwekken en hierdoor je lichaam helpen warm te houden. Die energie halen ze uit je voeding. Hoe meer bruin vet je hebt, hoe meer calorieën je dus kunt verbranden. Dit is dus anders dan wit vet, dat geen energie verbruikt, maar het juist opslaat en wat bijdraagt aan overgewicht.

Er zijn bepaalde omstandigheden, waardoor je lichaam wit vet kan omzetten in bruin vet. Kou lijkt daar ook een rol in te spelen. Uit een Japans onderzoek bleek dat de aanmaak van bruin vet gestimuleerd kon worden, door elke dag twee uur lang in een ruimte van 17 graden te verblijven. Doordat het bruine vet actiever werd, nam ook de vetverbranding toe. Dit helpt dus goed bij het afvallen. Dagelijks koud douchen is ook een manier om het bruine vet te stimuleren.

Verder lijkt bruin vet het lichaam te beschermen tegen de gevolgen van het ouder worden, tegen diabetes en hartziekten. Er is nog wel meer onderzoek nodig naar het verband tussen bruin vet en kou.

4. Verbetert de weerstand

Koud douchen zorgt voor een robuustere weerstand, waardoor je minder kans loopt ziek te worden. Zoals blijkt uit het eerder genoemde onderzoek, hoeven mensen die elke dag een koude douche nemen zich minder vaak ziek te melden. Het ging daarbij om een groep van meer dan 3000 gezonde mensen. Waarom koude douches dit effect hebben, is nog niet helemaal duidelijk, maar het lijkt erop dat het de aanmaak van witte bloedcellen stimuleert.

5. Je kunt beter tegen kou

Als je tegen de kou kunt, zul je het niet zo snel koud hebben. Je lichaam went aan lagere temperaturen en dat kun je merken, doordat je minder last zult hebben van koude handen en voeten.

6. Is goed voor je haren en huid

We vinden het prettig om er gezond en stralend uit te zien. Een deel van hoe gezond we eruit zien, wordt bepaald door onze huid en ons haar. Een van de beste manieren om een jeugdige uitstraling te behouden is door koud te douchen. Warm water droogt onze huid uit.

Koud water prikkelt de huid en de onderhuidse lagen. De poriën gaan dicht, wat helpt om te voorkomen dat ze verstopt raken met vuil en stof. Je verliest hierdoor ook minder van de natuurlijke oliën die je huid voeden en gezond houden. Door een koude douche gaat je haar glanzen en het wordt er sterker van.

7. Geeft je een boost van energie

Een koude douche is een schok voor je systeem, je lichaam ziet het als een vorm van agressie. Daarom is het zeker in het begin niet gemakkelijk. Maar je lichaam zal er aan wennen, zodat het gevoel van schok en paniek zal afnemen. Na verloop van tijd merk je dat een koude douche je veel energie geeft. Het zal je op een aangename manier verkwikken, zowel mentaal als fysiek, en beter voelen dan je normale kop koffie om wakker te worden.

8. Stimuleert het lymfestelsel

Net als je bloed, stroomt de lymfevloeistof door een stelsel van vaten. Het zorgt ervoor dat je lichaam afval kan afvoeren en bacteriën en microben uit de cellen verwijderd worden. Maar in tegenstelling tot het bloed, wordt het niet rondgepompt door een centrale pomp, zoals het hart.

Om de vloeistof door je hele lichaam te krijgen, moeten je spieren zich aanspannen en zorgen deze samentrekkingen voor de bewegingen in het lymfestelsel. Het kan dus zijn dat je lymfe te langzaam stroomt, omdat je niet actief genoeg bent. Dit kan een ophoping van gifstoffen veroorzaken, wat pijn in de gewrichten, infecties en ziekte tot gevolg kan hebben.

Een koude douche nemen kan een manier zijn om je lymfestelsel te stimuleren. Door het koude water trekken de lymfevaten samen, wat ervoor zorgt dat de vloeistof door het lichaam gepompt wordt. Samen met het feit dat de koude douche de witte bloedcellen activeert, werkt dit als een boost voor je immuunsysteem.

9. Helpt je spieren na het sporten

Je kunt elke dag ‘s ochtends of ‘s avonds koud douchen, maar het is ook een goede optie om het na het sporten te doen. Dit helpt oververhitte spieren af te koelen, waardoor de afbraak van eiwitten in de spieren wordt voorkomen. Hierdoor zul je gemakkelijker herstellen. Een koude douche nemen kan spieren voorkomen. Ook als je spieren overbelast zijn is koud douchen een goed idee, omdat het ontstekingsremmend werkt.

10. Helpt bij depressies

Is een koude douche werkelijk zinvol als je een depressie hebt? Hoe kan zoiets simpels hierbij helpen? Uit een onderzoek uit 2007 blijkt dat regelmatig koud douchen meer kan bijdragen om de symptomen van een depressie tegen te gaan dan medicatie.

Dat komt omdat het koude water de aanmaak van neurotransmitters stimuleert, die je stemming verbeteren. Het gaat dan bijvoorbeeld om dopamine, een van de happy hormones. Dus of je nu last hebt van een ochtendhumeur, van somberheid of een depressie, probeer een koude douche te nemen om weer beter in je vel te komen.

Richtlijnen om koud te douchen

Wil je nu ook wel eens proberen om elke dag een koude douche te nemen, dan zijn hier enkele handvatten om je op weg te helpen. Het is belangrijk om deze regels in acht te nemen, zodat je het meeste profijt zult hebben van de koude douche en geen nadelige effecten.

5 belangrijke richtlijnen voor het koud douchen

1. Douche alleen koud als je fit bent

Omdat een koude douche stress oplevert voor het lichaam, is het niet de bedoeling dit te doen als je ziek bent of je niet fit voelt. Ook bij bepaalde medische aandoeningen is het niet verstandig om koud te douchen (zie ook bij risico’s).

Verder is het belangrijk dat je ademhaling goed is, dus dat je niet last hebt van ernstige chronische hyperventilatie. Om dit te testen kun je de CP (controle pauze) test doen. Deze geeft goed weer hoe het met je gezondheid gesteld is. Je doet deze test om erachter te kunnen komen hoeveel zuurstof er in je bloed is. Lees hier meer over de CP.

Doe de test als volgt: adem normaal in en uit. Na een uitademing houd je met je vingers je neus dicht. Tel nu het aantal seconden tot je de aandrang voelt om weer in te ademen. Je voelt dit als een gevoel van stress, dat je aanzet om weer adem te halen. Het aantal seconden is je CP. Hoe hoger dit getal, hoe beter.

Heb je een CP van lager dan 20, dan heb je waarschijnlijk een ziekte onder de leden en ben je niet fit genoeg voor koud douchen. Je loopt dan het risico dat je weerstand juist lager wordt, dat je verkouden wordt of last van je keel krijgt. Het is aan te raden om dit pas te gaan doen als je CP boven de 20 komt. Ook als je CP normaal gesproken hoger is (40 of 60) en je hebt griep, zal je CP een stuk lager zijn. Ook dan zal een koude douche je lichaam uit balans kunnen brengen en kun je het beter uitstellen.

2. Warm je lichaam eerst op

Begin je douche met warm water. Zo zorg je ervoor dat de kern van je lichaam goed opgewarmd wordt en je niet door de koude douche snel onderkoeld raakt.

3. Laat je lichaam wennen

Er zijn twee manieren om te wennen aan koud douchen.

• Als je onder de warme douche staat, pas dan langzaam de temperatuur aan, naar steeds iets kouder. Begin met een kleine aanpassing, bijvoorbeeld van warm naar lauw, en probeer de tijd dat je onder de douche blijft langer te maken. Als dat goed gaat kun je de temperatuur weer wat verlagen.

• Begin met koud water op je ene arm, dan op de andere, dan op een been en vervolgens op het andere. Ga verder met je onderlichaam en vervolgens de schouders en borst. Je kunt hier ongeveer een minuut over doen.

• Als je het koude water te intens vindt, kun je ook wisselen tussen koud en warm water. Wisseldouches zijn ook goed voor je lichaam. Je kunt dan wel de tijd dat je onder het koude water staat, steeds langer maken.

Zorg ervoor dat je heel je lichaam door het koude water laat raken als je eenmaal koude douches kunt nemen. Hoe langer je traint, hoe beter je lichaam aan het koude water gewend raakt. Maar zorg wel dat je vooruit gaat en het zal wat wilskracht vergen om je douche steeds kouder te zetten.

4. Werk naar je doel

Om alles uit de koude douche te halen, is het aan te raden tenminste 30 tot 60 seconden onder het koude water te staan. Zo zullen alle weefsels van je lichaam goed afkoelen. Langer mag ook.

5. Eindig met koud water

Hoe verleidelijk het ook is om na een koude douche de warmte weer op te zoeken, doe dit niet. Je zou al het effect teniet doen. Ook als je wisseldouches doet (koud-warm, koud-warm) eindig dan met koud water.

6. Afdrogen of niet?

Hoe je je douche afsluit, kun je kiezen. Sommige mensen laten hun lichaam zelf opdrogen. Dat is juist volgens de Buteyko methode. Maar het kan ook zijn dat je dan moeite hebt met opwarmen. Je kunt er ook voor kiezen om jezelf lekker warm te wrijven met een handdoek.

Redenen om geen koude douches te nemen

Er zijn ook omstandigheden waarbij het beter is om niet koud te douchen.

1. Mensen met hartklachten

Een koude douche is hoe dan ook een schok voor je systeem en een behoorlijk zware inspanning. Heb je hartklachten of een hoge bloeddruk, dan zul je voorzichtig moeten zijn. Overleg met je arts of laat de koude douche zitten.

2. Bouw het op

Sta je onder de warme douche, draai dan niet opeens in een keer de koude kraan open. Deze overgang kan teveel stress voor je opleveren, ook als je al aan koude douches gewend bent. Doe het rustig aan en geef jezelf de tijd om te wennen aan kouder water.

3. Doe het niet als je niet fit bent

Heb je een zware verkoudheid, heb je griep, voel je je zwak? Wees je ervan bewust dat een koude douche je lichaam onder druk zet. Indien je niet fit bent, kan het koude water je immuunsysteem overbelasten. Je loopt dan het risico dat je zieker wordt.

4. Geen koude douche als je oververhit bent

Heb je een flinke workout gedaan of is het buiten heet en heb je het erg warm? Spring dan niet meteen onder een koude douche! Dit kan gevaarlijk zijn. Hoewel je eerder in het artikel kon lezen dat je een koude douche kon nemen na het sporten, is het belangrijk om eerst een cooling down te doen en je lichaam weer op een normale temperatuur te laten komen. Ook als je net in de zon hebt gelegen of het sowieso erg warm hebt, moet je niet meteen onder een koude waterstraal gaan staan.

Koud water zorgt ervoor dat je bloedvaten samen gaan trekken. Als je het erg warm hebt, gebeurt er van alles in je lichaam, je hart klopt snel, je bloedvaten staan juist open. Als je dan onder de koude douche gaat staan, wil de warmte in je lichaam juist naar buiten gaan, maar sluiten de bloedvaten onder de huid zich juist af. De bloedstroom wordt belemmerd. Wil je graag afkoelen, doe dit dan eerst in lauw water en koel rustig af.

Tips voor koud douchen

Wanneer is de beste tijd?

We kennen allemaal voorstanders van de ochtenddouche en van de avonddouche. De ochtenddouchers hebben de douche nodig om wakker te worden, de avonddouchers om de dag van zich af te spoelen en tot rust te komen. Het ligt voor de hand dat de ochtend een goed moment is voor de koude douche, omdat je van koud water logischerwijs een flinke wake-up call krijgt.

Maar hoe zit het als je ‘s avonds doucht? Is het dan handig om koud te douchen? Volgens Buteyko is een koude douche juist wat je lichaam nodig heeft voor het slapengaan. Je lichaamstemperatuur moet wat omlaag gaan om in slaap te kunnen vallen. Een koude douche helpt hierbij en als je uit de douche stapt, koelt je lichaam nog wat meer af aan de lucht. Je lichaam krijgt het signaal om te gaan slapen.

Maar werkt dit echt? De meningen verschillen als je naar meningen over koud douchen kijkt. Sommige mensen geven aan juist te ontspannen door de koude douche en slapen daarna heerlijk. Maar anderen zeggen dat ze echt te wakker worden door de kou en de inspanning, en kunnen urenlang niet in slaap vallen. Dit is dus iets dat je zelf zult moeten uitproberen. Je kunt je douche altijd nog iets eerder op de avond doen, zodat je toch kunt profiteren van de voordelen.

Hoe word je weer warm?

Na het douchen zal je lichaam uit zichzelf weer op temperatuur komen. Daar hoef je je geen zorgen om te maken. Maar de ene persoon warmt sneller op dan de ander. Je kunt je natuurlijk stevig afdrogen, dat stimuleert de doorbloeding. Kleed je daarna warm aan of kruip in bed (als het avond is en je gaat slapen).

Heb je je haar gewassen, dan is het een goed idee om dat te föhnen. Ook dat helpt bij het opwarmen. Maar probeer elk van deze dingen uit, je kunt het hiervan namelijk ook te warm krijgen. Voor sommigen is het het beste om het lichaam zelf op temperatuur te laten komen.

Hoe haal je jezelf over om de douche koud te zetten?

Het moeilijke aan koud douchen is, dat je op het moment dat je het wilt gaan doen, onder een zeer comfortabele en heerlijk aanvoelende warme straal water staat. Om dan te kiezen voor iets dat koud, oncomfortabel en zelfs als een vorm van marteling kan voelen, ja… Dat vergt wel wat overtuiging en wilskracht.

Je kunt het zien als een uitdaging, als een vorm van persoonlijke groei, als een stap naar een betere gezondheid. Als dat niet werkt, en je hoort nog steeds dat stemmetje dat zich afvraagt waarom je dit zou doen en dat het een marteling is, niet leuk, zinloos en naar, accepteer dan gewoon dat dit stemmetje altijd aanwezig is, maar dat je er niet naar hoeft te luisteren. Jij maakt de keuze. Als jij iets besluit, is alles mogelijk. Ook een koude douche.

En realiseer je dat de koude douche niet meteen ijskoud is. De eerste stap is lauw en die is echt goed te doen. Als je het opbouwt, wen je er echt aan. Koud water is wel echt koud, maar er zijn (zoals je eerder kon lezen) manieren om je hieraan te helpen wennen. En als je eenmaal merkt hoe geweldig je je erdoor zult voelen, zullen de tegenstribbelende stemmetjes gemakkelijk te negeren zijn.