Er is veel aandacht voor de gezondheid van werknemers, voor meer vitaliteit op de werkvloer. Hoe beter je werknemers in hun vel zitten, hoe hoger de productiviteit is. Vitaliteit heeft te maken met gezondheid, met sfeer en met een fijne werkomgeving.

Als je weet dat een gezonde ademhaling veel invloed kan hebben op de welzijn en het energieniveau van mensen, dan mag daar ook nog wat extra aandacht naartoe. Gelukkig kun je daar als werkgever ook wat mee. Lees in dit artikel alles over hoe je de vitaliteit van je werknemers kunt verbeteren door middel van de ademhaling.

Gezonde werknemers, gezond bedrijf

Het wordt steeds duidelijker dat het belangrijk is om te zorgen voor goede werkomstandigheden, die de mensen die er werken de mogelijkheden geven om goede prestaties te leveren. Donkere ruimtes, veel stress, te weinig pauzes en een vervelende sfeer nodigen werknemers niet uit hun schouders eronder te zetten en een stapje meer te doen.

Wil je meer vitaliteit op de werkvloer, dan zou er aandacht moeten zijn voor de gezondheid van werknemers. Gelukkig is daar steeds meer bewustzijn voor gekomen. Ergonomie is al heel lang een punt van aandacht, wat helpt om RSI en andere lichamelijke klachten te verminderen. Maar er kan nog veel meer gedaan worden.

Vitaliteit heeft te maken met de sfeer op de werkvloer, een prettige werkomgeving en de gezondheid van de mensen die aan het werk zijn. Het is een trend dat bedrijven hier steeds meer zelf een taak in zien om verbeteringen aan te brengen. Zo zie je dat er op de werkplek de volgende mogelijkheden zijn:

Meer bewegen

Regelmatig bewegen helpt om het lichaam soepel en gezond te houden en om spanningsklachten te verminderen. Ook helpt het om de geest rust te geven, zodat je weer wat nieuwe inspiratie op kunt doen. In bedrijven vind je tegenwoordig sportruimtes met materiaal om even lekker te kunnen bewegen. Vaak worden er ook sportclinics of workshops aangeboden.

Meditatie

De voordelen van meditatie zijn voor veel mensen nu bekend. Een moment van rust en contemplatie is voor de hersenen een heel fijne manier om weer energie te krijgen. Door alles een paar minuten los te laten, herstel je sneller van stress en krijg je nieuwe inzichten. Bedrijven zorgen voor een stille ruimte waar werknemers even kunnen mediteren.

Gezonde voeding

Om lichamelijk gezond te blijven is de juiste voeding kiezen heel belangrijk. Sommige mensen nemen geen tijd om hun ontbijt of lunch te maken. Als het bedrijf dit wel aanbiedt, geeft dit meer mogelijkheden voor mensen om gezond te eten.

Goede werksfeer en teamspirit

Niet alleen wordt er beter gekeken waar ieders talenten liggen binnen een bedrijf, ook is er meer aandacht voor het werken aan een fijne teamspirit. Er zijn gezellige teamuitjes, per afdeling worden er workshops aangeboden. Soms hebben deze met het werk te maken, maar soms ook niet. De band tussen mensen wordt hierdoor sterker en er ontstaat ook meer ruimte voor gezelligheid. Dit komt de werksfeer ten goede.

Al deze mogelijkheden maken het voor werknemers gemakkelijker te zorgen voor hun eigen welzijn en hun gezondheid. Het feit dat dit allemaal op je werk wordt aangeboden, maakt de drempel lager om bijvoorbeeld te gaan sporten. En hoewel dit alles een positieve trend is, wordt één facet van een robuuste gezondheid helaas nog vaak over het hoofd gezien. Dat is de ademhaling.

Hoe kan een gezonde ademhaling de vitaliteit op de werkvloer verbeteren?

Je vraagt je misschien af waarom de ademhaling van belang zou zijn voor de gezondheid, behalve dan dat het iets is dat je moet blijven doen om in leven te blijven. Maar bedenk eens het volgende: je haalt gemiddeld 20.000 keer per dag adem. De ademhaling is een essentieel proces in het lichaam. Hoewel je voeding nodig hebt, kun je wekenlang zonder eten. En ondanks dat drinken belangrijk is, kun je toch een dag of drie, vier zonder water. Maar zonder zuurstof, dat houd je maximaal zes minuten vol.

Dat maakt dat je wellicht toch anders naar de ademhaling gaat kijken. Want deze heeft invloed op alle processen in je lichaam, van de spijsvertering tot je bloedsomloop, van je immuunsysteem tot de werking van je hersenen. Het is belangrijk dat alle cellen in deze systemen voldoende zuurstof krijgen. De manier waarop je ademhaalt is daarbij van belang.

In de jaren vijftig van de vorige eeuw is dit onderzocht door de Russische arts Konstantin Buteyko. Hij had zelf last van een enorm hoge bloeddruk. Door zijn ademhaling aan te passen, kon hij verbetering in zijn klachten krijgen. De meeste mensen ademen te snel en dat kan een veelheid van lichamelijke problemen veroorzaken.

Het proces van ademhalen

Een gezonde ademhaling voorziet je lichaam van de zuurstof die het nodig heeft. Als je inademt, neem je zuurstof (en nog wat andere gassen) op. Vanuit je longen komt de zuurstof in je bloed terecht. De rode bloedcellen transporteren de zuurstof via aderen en kleine bloedvaten naar de cellen die het nodig hebben. Ze gebruiken hiervoor het stofje hemoglobine. Komen ze aan bij de bewuste cel, dan geven de bloedcellen de zuurstof af. Om dit te kunnen doen, is CO2 nodig, koolstofdioxide.

Zo gaat het als de ademhaling soepeltjes verloopt. Maar helaas gaat dit bij veel mensen niet zo. Een groot deel van de mensen heeft last van chronische hyperventilatie: zij ademen te snel en te diep. Het gevolg hiervan is dat je te weinig zuurstof kunt opnemen. Dat lijkt tegenstrijdig, maar dat zit als volgt in elkaar.

Bij het diepe inademen, komt er veel zuurstof in de longen. Die wordt opgenomen, net als normaal, door de rode bloedcellen. Dan adem je echter uit en bij deze uitademing stoot je een grote hoeveelheid CO2 uit. En dat gas had je lichaam nou net nodig om de zuurstof af te kunnen geven aan de cellen. Binnenin je aderen dwarrelen de rode bloedcellen met hun zuurstof rond. Maar op het moment dat ze deze willen afgeven, is er een gebrek aan koolstofdioxide.

Hoeveel zuurstof je ook in je bloed hebt, als het niet afgeleverd kan worden, heb je er niks aan. Door chronische hyperventilatie ontstaat er een tekort aan zuurstof in de organen. Organen die niet voorzien worden van zuurstof (dus eigenlijk energie), kunnen niet goed presteren. Dat betekent dat er dus problemen ontstaan. Het verschilt per persoon waar de klachten de kop opsteken.

Klachten door chronische hyperventilatie

Immuunsysteem

Deze ongezonde manier van ademhalen kan het immuunsysteem verstoren. Normaal gesproken is er in het bloed sprake van een balans tussen de hoeveelheid zuurstof en CO2. Op het moment dat deze verstoord wordt, heeft dit een grote invloed op het immuunsysteem. Het kan te heftig gaan reageren op prikkels, maar ook ervoor zorgen dat het verzwakt.

Chronische hyperventilatie kan zich daardoor uiten in:

• Astma

• Allergieën

• Chronische verkoudheid

• Griep

• Luchtwegproblemen

• Eczeem

Meer weten over Buteyko bij astma of allergieën? Lees hier het artikel over astma en hier over allergieën.

Stressgevoeligheid en angsten

De hersenen zijn erg belangrijk als het gaat om hoe je reageert op stress en spanning. Een tekort aan zuurstof zorgt ervoor dat de hersenen constant geprikkeld worden, wat weer zorgt voor een toename van angstgevoelens. Mensen met chronische hyperventilatie zullen meer last hebben van veel piekeren, ze reageren hevig op gebeurtenissen en kunnen spanningen niet loslaten. Ook kan het zijn dat er slaapproblemen ontstaan door het piekeren, doordat je lang wakker ligt door de spanning, of dat je midden in de nacht wakker wordt en niet meer in slaap kunt vallen.

Slaapapneu, snurken, slecht slapen

‘s Nachts verergeren klachten door chronische hyperventilatie. Dit is vooral zo als je op je rug slaapt. Je mond zakt dan open en de ademhaling wordt nog dieper. Als het niveau van CO2 daalt, reageert het lichaam met een zelfverdedigingsmechanisme. De slijmvliezen in de keel en de luchtpijp zwellen op, zodat de ademhaling wel langzamer moet gaan. Hierdoor zul je gaan snurken, wat er op zijn beurt voor zorgt dat je je mond dicht doet.

Ook slaapapneu ontstaat hierdoor. Als snurken niet afdoende is, neemt het lichaam drastischer maatregelen. De ademhaling wordt tijdelijk onderbroken, soms wel meerdere keren per nacht. Het is een heftige manier om ervoor te zorgen dat het CO2 niveau kan stijgen. Snurken en slaapapneu kunnen zorgen voor een onrustige nacht, waarin de slaap vaak onderbroken wordt en je ‘s ochtends vermoeid wakker wordt. Lees hier meer over Buteyko bij slaapapneu. 

Er zijn nog een heel aantal andere klachten die door chronische hyperventilatie worden veroorzaakt. Zo kun je er een te hoge of te lage bloeddruk door krijgen, concentratieproblemen, migraineaanvallen en bijvoorbeeld COPD.

Aandacht voor de ademhaling om meer vitaliteit op de werkvloer te krijgen

Het mag duidelijk zijn dat de ademhaling een zeer grote invloed heeft op de gezondheid en daarmee ook op hoe iemand zich op zijn werk voelt, hoeveel energie iemand heeft en ook op het ziekteverzuim. Allergieën, astma, slecht slapen of migraine aanvallen, dit alles kan reden zijn dat iemand minder goed presteert op zijn werk of zich regelmatig moet ziek melden.

Gelukkig is daar een oplossing voor: de Buteyko ademtraining. Je leert hierdoor een gezonde manier van ademhalen, die rustig is en waarbij je genoeg zuurstof opneemt. Hiermee breng je je lichaam weer in balans, organen komen tot rust en kunnen weer optimaal functioneren.

Het zou mooi zijn als iedereen met chronische hyperventilatie kon ervaren wat een gezonde ademhaling voor je kan betekenen. Daarom is het een goede optie om de Buteyko ademtraining aan te bieden op het werk. Het is op die manier laagdrempelig en je biedt een oplossing aan voor klachten waar mensen misschien al lang mee rondlopen.

En het bedrijf zal hier ook de vruchten van kunnen plukken. Als een groot deel van de werknemers enthousiast wordt en de Buteyko ademhaling toepast, kan het zijn dat je snel meer vitaliteit op de werkvloer gaat zien. Mensen met slaapproblemen kunnen de nacht weer doorslapen, astma patiënten hebben meer energie omdat ze vrijer kunnen ademhalen. Het kan zijn dat je het aantal ziekmeldingen omlaag ziet gaan.

Wil je profiteren van het aanbieden van een Buteyko training, dan is het wel de vraag hoe en of je je werknemers hiervoor enthousiast kunt maken. Dat vraagt een gedragsverandering en veranderingen doorvoeren is niet altijd gemakkelijk.

Wat is er nodig om een training aan te bieden?

Je wilt natuurlijk het beste voor je werknemers, maar niet iedereen heeft zin in een training of wil tijd steken in iets waar ze zelf niet in geloven of het voordeel van inzien. Het is niet gezegd dat ze geloven dat de ademhaling zoveel kan betekenen voor vitaliteit op de werkvloer. Als je zelf als leidinggevende eenmaal overtuigd bent geraakt van de voordelen van de Buteyko ademhaling, zou je graag zien dat anderen dat ook willen gaan doen.

De Buteyko training heeft pas zin, als mensen er zelf mee aan de slag gaan. Het is ook de bedoeling dat ze thuis gaan oefenen. Het is dus zaak om anderen enthousiast te maken. Naast een goede uitleg geven over de voordelen van een andere manier van ademhalen, zijn er een aantal zaken nodig om gedragsverandering teweeg te brengen.

Hoe zet je mensen aan om hun gedrag te veranderen?

Motivatie

Mensen zijn bereid iets nieuws te gaan doen als ze hier motivatie voor voelen. Motivatie kan van buitenaf komen (extrinsiek): je kunt er bijvoorbeeld een beloning voor in het vooruitzicht stellen. Maar het beste werkt het als motivatie van binnenuit komt (intrinsiek). Iemand wil echt zelf veranderen en is bereid daarvoor aan het werk te gaan.

Intrinsieke motivatie helpt om nieuw gedrag ook op de lange termijn vol te houden, terwijl dat bij extrinsieke motivatie niet zo is. Als de beloning geweest is, is er geen reden meer om het nieuwe gedrag te blijven volhouden.

Inzicht krijgen

Wat hebben je werknemers nodig om gemotiveerd te raken voor het nieuwe gedrag (dat is de training te gaan volgen, waardoor je uiteindelijk meer vitaliteit op de werkvloer krijgt)? Je kunt je afvragen hoe je hen kunt helpen te kiezen voor gezond gedrag. Om meer inzicht te krijgen in de houding van andere mensen, zijn er een aantal vragen die richting kunnen geven aan je manier van aanpakken.

Houding: Wat kan mensen tegenhouden om nieuw gedrag aan te leren? Dat zijn bijvoorbeeld overtuigingen, opleiding of ervaringen. Zo kan iemand ervan overtuigd zijn dat niets helpt bij zijn of haar slaapproblemen, dat astma nou eenmaal dit soort klachten geeft of dat de ademhaling niet iets kan zijn dat bij zijn of haar problemen verbetering geeft.

Competentie: Zijn je werknemers in staat het nieuwe gedrag aan te leren? Wat voor kennis en vaardigheden hebben ze daar voor nodig?

Omgeving: Er kunnen ook factoren in de omgeving zijn die invloed hebben op de mogelijkheden of motivatie van mensen om nieuw gedrag aan te leren. Bijvoorbeeld kleine kinderen thuis of teveel stress.

Triggers: Vaak spelen ook emoties een grote rol. Dat kunnen emoties zijn ten aanzien van leren, maar ook op het gebied van hun eigen klachten of problemen.

Verwachtingen: Hebben de werknemers verwachtingen naar hun opdrachtgever en over de training?

Maak het leuk en laagdrempelig

Na dit onderzoek heb je misschien besloten dat de tijd rijp is om een Buteyko training aan te bieden. Het kan zijn dat er al mensen enthousiast zijn geworden. Maar op het moment dat je wilt beginnen en de training in de agenda zet, zul je merken dat er toch weerstand is of dat de eerste stap al een probleem is. Om mensen over te halen mee te doen met zo’n nieuw project, zijn er drie eigenschappen nodig.

Verbondenheid: Zorg dat mensen zich verbonden voelen met het project en met elkaar. Het is het leukste om het samen te doen en er samen aan te werken. Misschien kunnen ze ook samen oefenen op de lange termijn. Hoe meer mensen hier samen mee aan de slag gaan, hoe meer ze elkaar stimuleren.

Autonomie: Geef ze de ruimte om zelf mee te beslissen op welke manier ze mee doen. Betrek ze in het maken van plannen en vraag hulp bij het opzetten van het project.

Vaardigheden: Zorg dat je werknemers weten dat ze allemaal genoeg kennis en ervaring hebben om mee te doen, dat ze zich goed voelen over hun mogelijkheden om het nieuwe gedrag aan te leren.

Wil je zelf meer informatie over wat Buteyko voor je gezondheid kan betekenen? Bekijk deze korte filmpjes, waarin dokter Ira Packman alles over de methode vertelt. Ook leuk om alvast aan je werknemers te laten zien.

Verbind het nieuwe gedrag aan bestaande gewoontes

Stel dat je de training aan het doen bent of hebt gedaan met je medewerkers. Deze heeft pas echt zin als ze de oefeningen ook doen en de nieuwe manier van ademhalen blijven volhouden. Oude gewoontes zijn natuurlijk hardnekkig en ademen heb je al je hele leven zo gedaan. Daarom is het handig om bijvoorbeeld het oefenen (het nieuwe gedrag) te koppelen aan oud gedrag, wat bekend is. Dat heet een implementatie intentie.

Zo kun je het oefenen bijvoorbeeld stimuleren door het te koppelen aan de koffie pauze. Bied de gelegenheid aan om in de pauze ruimte of een rustig hoekje te kunnen oefenen. Koffie drinken doet iedereen toch al, maar nu kun je ook je Buteyko oefeningen doen. Het is een gemakkelijke manier om snel een nieuwe gewoonte te integreren.